Waarom we taken uitstellen

‘Ach, ik eet morgen wel. Vandaag heb ik even geen zin.’ Heeft u die gedachte wel eens? Waarschijnlijk niet. Maar een rapport schrijven, een vergadering voorbereiden of de boekhouding doen, stellen we maar wat graag uit. Hoe komt dat toch?

In het laatste nummer van het tijdschrift Psyche & Brein krijgen we het antwoord. De Amerikaanse publiciste Trisha Gura doet daarin verslag van een literatuuronderzoek naar talmen, ofwel het voor je uitschuiven van opdrachten. “Talmen zouden we doen omdat we geen projecten hebben die belangrijke doelstellingen in ons leven weerspiegelen”, is de conclusie die ze trekt uit haar studie.

Biologische basis

Dat behoeft uitleg. Gura haalt een onderzoek uit 2004 aan van de neuroloog Barry Richmond van het National Institute for Health. Hij toonde aan dat talmen een biologische basis heeft. Richmond leerde apen aan een hendel te trekken zodra een vlek op het computerscherm van rood in groen veranderde. “Als de aap op het juiste moment losliet, lichtte op hetzelfde scherm een grijs vlak op. Dat liet het dier weten dat zijn beloning – een slok vruchtensap – in aantocht was. Net als mensen die talmen, gingen de apen in het begin traag te werk en maakten ze veel fouten. Maar naarmate de beloning dichterbij kwam, hielden ze hun aandacht bij de zaak en begingen ze minder vergissingen.”

Een beloning of deadline die ver in de toekomst ligt, nodigt dus niet direct uit tot actie. En dat is evolutionair bepaald. Dit noemen de onderzoekers ‘temporeel uitstel’: onmiddellijke voldoening vormt een beter motief dan een beloning die we pas in de verre toekomst krijgen.

Twintig tot dertig procent van alle volwassen, zouden aan talmen – in medisch jargon procrastineren genaamd – lijden. De afkeer die een taak ons inboezemt, zou één van de voornaamste prikkels voor getalm zijn.

Presteren onder druk

Uitstellers voeren vaak als excuus aan dat ze onder druk beter presteren. Maar dat is onzin, schrijft Gura. Onderzoek van de psycholoog Timothy. A. Pychyl (lees hier zijn blog) zou aantonen dat talmers in werkelijkheid gewoon het onplezierige gevoel van een vervelende klus willen ontwijken. Zij kunnen volgens de socioloog Eunju Lee van de Zuid-Koreaanse Halla University zichzelf niet ‘loslaten’. En juist daarom zouden impulsieve mensen er vatbaar voor zijn, verklaart Pychyl in het artikel. “Impulsievelingen zijn niet in staat een voornemen uit te voeren. Lang voor ze er klaar mee zijn, besluiten ze eerst iets anders te doen.”

Dit inzicht levert een aantal bruikbare tips voor talmers op. Zoals het werk “in stukjes snijden”. Bijvoorbeeld door in je agenda te zetten: ‘Dinsdag bonnetjes verzamelen, woensdag inboeken, donderdag belastingaangifte doen.’ En dus niet alleen: ‘Donderdag boekhouding doen.’ Strakke tijdschema’s dus, dat helpt.

‘Gewoon beginnen’, is volgens Pychyl de beste remedie. De vrees die wij hebben voor een klus is vaak veel erger dan de klus zelf, ontdekte hij. Zodra mensen aan een taak beginnen die ze uitgesteld hadden, veranderde hun oordeel over de taak. “Vaak beleefden ze er zelfs plezier aan.”

Nieuws? Nee, maar wel een onderbouwing van tegeltjeswijsheden als ‘Een mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest’ en ‘Van uitstel komt afstel.’

Gepubliceerd: NRC