Roken in gevangenschap

Onlangs werd ik op het vliegveld in Milaan vermanend toegesproken door een passagier. In het Italiaans, en dat maakte het extra irritant, want Italianen menen altijd te moeten schreeuwen als ze iets willen zeggen.

Ik stond buiten op het busje naar het vliegtuig te wachten, en had een sigaret opgestoken. Het waaide flink, en in mijn directe omgeving kon niemand er last van hebben. Maar de Italiaan had kennelijk een burgerplicht: ik moest en zou mijn sigaret uitmaken.

Nu kon ik die man moeilijk iets kwalijk nemen, want hij leek gezien zijn leeftijd opgegroeid te zijn in het NSB-tijdperk van Mussolini en teerde waarschijnlijk op een pensioen van control freak Berlusconi. Met vuur in zijn ogen wees hij naar het bord ‘VIETATO FUMARE / No Smoking’.

De beste man negerend, liep ik stug doorrokend naar het bord en begon te lezen. Gelukkig ook een Engelse uitleg: ‘Fines applicable from euro 25 to euro 250. The fine is doubled in case of transgression in presence of a woman in evident state of pregnancy, babies and children up to twelve years of age.’ En in rood: ‘State Authority personnel are responsible for ascertaining the violation of the law and applying the penalties.’

Het meest interessante vond ik de handhavingsvrijheid die in deze regel doorklonk. Afhankelijk van de gemoedstoestand van de ambtenaar, kon de boete een factor 10 van het minimum worden. En met een Joker (roken in de buurt van kwetsbare mensen) maakte je kans op de hoofdprijs; een verdubbeling van de boete.

Ondertussen zat de Italiaan nog steeds te schreeuwen (aangevuld met handgebaren), wat ik tamelijk ongepast vond, omdat ik juist probeerde te integreren in de achterlijke regelcultuur van het gastland. Maar opeens, na nog een trekje van mijn sigaret, begreep ik het. Door ambtenaren zoveel vrijheid te geven in het bepalen van de boete, geef je ze extra macht. En macht, zo werkt dat bij onze geuniformde medemens, stimuleert de werklust.

Wat ik echter nog steeds niet kan en wil begrijpen is waarom gewone burgers – zoals die Irritante Italiaan – zich toch zo geroepen voelen om de handhaver uit te hangen. En in het bijzonder in situaties waar handhaven net zo onnodig is als het beboeten van wildplassers op open zee.

Op de terugweg, toen ik weer moest overstappen in Militant Milaan, bezocht ik het toilet. Mijn eerste blik viel op het ventilatierooster, dat volgepropt zat met peuken. Het hokje stond volledig blauw van de sigarettenrook. ‘Net goed!’, dacht ik, en nog nooit heb ik zo genoten van mijn tweede sigaret in Milaan. Toen ik mijn handen waste keek ik omhoog naar een bord dat ik eerder had gezien. Ik voelde me als een bankovervaller die zojuist was ontsnapt aan de politie. Heerlijk.

Gepubliceerd: Regelzucht.nl