Privémail doorsturen, foto’s van vrienden uploaden, andermans sms-jes lezen. Waar ligt de grens?

“De burger wordt steeds transparanter voor de overheid.” Dat zei Maurice Wessling, oprichter van Bits of Freedom (BOF), drie jaar geleden in een interview met NRC-journalist Marie-José Klaver. “Eigenlijk is een digitale burgerrechtenbeweging nu harder nodig dan ooit.” Na zes jaar trok Wessling de stekker uit BOF wegens geldgebrek. Maar gisteren was daar opeens een verrassend persbericht: ‘Waakhond digitale burgerrechten Bits of Freedom is terug.’

Stichting Internet4All gaat de activiteiten financieren. De organisatie zal geleid worden door ex-advocaat Ot van Daalen. “Bits of Freedom zal in haar eerste campagnes de veiligheid van privacygevoelige databanken aan de kaak stellen en zich inzetten voor een open en vrij internet.”

Over databanken gesproken; gisteren werd bekend dat de website Autoweek.nl is gehackt. 46.000 e-mailadressen zijn ontvreemd. En persbureau GPD kwam eerder deze week in het nieuws omdat het intranet openstond. Zelfs nadat het lek gedicht was kon iedereen nog via Google Cache (het geheugen van de zoekdienst) bij de contactgegevens van tientallen bekende Nederlanders. Getuigde de reacties op Geenstijl.nl werd daar dankbaar gebruik van gemaakt. De telefoon van radio-DJ Ruud de Wild rinkelde de hele dag. “Donder op”, zei hij toen hij werd gebeld door een journalist van het Algemeen Dagblad. Overigens heeft De Wild zelf jarenlang telefoongrappen uitgehaald met nietsvermoedende burgers en die uitgezonden op de radio.

BOF was vooral een luis in de pels van de overheid, maar ook bedrijven zoals Schiphol en Sony konden rekenen op aandacht. Jaarlijks reikte de organisatie de Big Brother Awards uit, ook de afgelopen jaren toen de stichting niet actief was. In 2007 had de prijs een opmerkelijke winnaar: u! “Door een onverschillige houding – ‘Ik heb toch niks te verbergen’ – en desinteresse in wie er allemaal met zijn persoonsgegevens aan de haal gaat, is de burger zelf mede verantwoordelijk voor het verdwijnen van privacy in Nederland.”, zo luidde het oordeel van de jury.

Het argument ‘ik heb toch niets meer te verbergen’ is inmiddels aangevuld met het argument ‘het is gewoon leuk om alles online te knallen’. Een voorbeeld. Twee dagen geleden kreeg ik een uitnodiging van een vriend. Via een dienst van Google – genaamd Latitude – nodigde hij me uit om mijn GPS-locatie te delen, zodat hij op zijn telefoon kan zien waar ik ben.

Grimmiger wordt het als burgers elkaar ongevraagd gaan bespieden. Op 31 juli berichtte De Telegraaf over een familie die zich met camera’s ‘wapent’ tegen de lastige buren. “Als bewijsmateriaal voor het geval de familie B. mij lastig komt vallen. En als preventief middel”, luidde het goed ingestudeerde antwoord van de gedaagde op de waarom-vraag van de rechter.

De zaak staat niet op zich. In april dit jaar diende een zaak bij de Rechtbank Amsterdam. De eiseres beklaagde zich over de camera van een flatgenoot die gericht zou zijn op haar voordeur. Zij voelde zich aangetast in haar privacy, omdat de gedaagde kan zien wie haar huis verlaat of binnenkomt en op welke momenten zij gasten ontvangt. Ze werd in het ongelijk gesteld en moest de proceskosten betalen, besloot de voorzieningenrechter.

Het College Bescherming Persoonsgegevens laat zich in het advies ‘Cameratoezicht: Als u mensen filmt‘ uit over het vastleggen van beelden in en rond een woning:

“Bewaking van de straat is niet uw verantwoordelijkheid, daar moet het videocameratoezicht stoppen. Ook zijn de voordeur en ramen van de woningen de grens. U moet met een bord of sticker kenbaar maken dat er een videocamera hangt. Doet u dat niet dan kunt u strafbaar zijn.”

ICT-jurist Arnoud Engelfriet wijst erop dat cameratoezicht moet worden aangekondigd:

“Hangt er dus geen bordje, of erger nog is de camera verdekt opgesteld, dan kun je zonder meer eisen dat de camera wordt weggehaald.”

Voor Bits of Freedom dus genoeg werk aan de winkel. Want als een burger zo achteloos met zijn eigen privacy omgaat, doet hij dat misschien ook met die van anderen.

Hoe zit het trouwens met vakantiefoto’s en kiekjes van een avondje stappen? Mag je die, zonder toestemming van je vrienden, zomaar op Hyves of Facebook zetten? En wat moet je laten als je op andermans computer of telefoon bezig bent? Is het geoorloofd om te kijken welke websites hij of zij heeft bezocht? Hoe fout ben je bezig als je andermans sms-jes leest of fotoalbum bekijkt? En hoe zit het met het doorsturen van persoonlijke mailtjes die alleen aan jou gericht zijn?

BOF zou daarvoor een etiquette kunnen opstellen, maar misschien is het beter om eerst over dit onderwerp te discussiëren. Graag uw mening dus, hieronder in het reageerpaneel.

Gepubliceerd: NRC