‘Alles wat je aandacht geeft groeit’

Yeşim Candan (1975) is initiatiefnemer van een nieuwe politieke partij. ‘1’, zo luidt de naam. Het partijprogramma leest als een levensles, geïnspireerd door de eigen ervaringen van Yeşim. Het verhaal van een vrouw die van een zwarte school doorstroomde naar de elitaire Nyenrode Business Universiteit.

‘Persbericht: voor directe publicatie.’ Zo luidt de eerste zin van de e-mail die Yeşim op 19 januari 2010 aan haar netwerk stuurde. Eerder die dag presenteerde ze op de Big Improvement Day, een congres voor zakenmensen in het Amsterdamse evenementencomplex RAI, haar politieke partij ‘1’. Uit een stemming aldaar bleek dat ruim zevenenzeventig procent van de aanwezigen achter haar idealen staat. De kernboodschap: culturele diversiteit is een kracht en moet benut worden, zeker in tijden van angst voor het onbekende.

Rolmodellen
Yeşim is politicus. Daar kan geen misverstand meer over bestaan. Maar in mei 2009 repte ze nog met geen woord over haar politieke ambities. In een Amsterdamse dependance van De Baak, het managementcentrum van ondernemingsorganisatie VNO-NCW, vertelde ze enthousiast over haar baan als programmamanager en in het bijzonder over haar project Inspiratie voor Integratie (IVI). Een wedstrijd waar talentvolle allochtonen als rolmodel gekozen worden. Op één van de foto’s van de
IVI-website staat ze naast de prijswinnaar in het gezelschap van de toenmalige burgemeester Job Cohen, prinses Maxima en topadviseur Alexander Rinnooy Kan.

Niet pamperen
Het Financieele Dagblad betitelde Yeşim in 2007 ook als rolmodel. Daarin vertelde ze over haar studententijd op de Nyenrode Business Universiteit, een particuliere instelling die zeer hoog aangeschreven staat. “Allochtonen die hier carrière willen maken, hebben een mentale hardheid nodig. Ik wijs pamperen af, ook in studentenverenigingen. Daar zie ik niks in”, zei ze tegen de krant. Dat tekent Yeşim. Ze laat liever de kracht van een buitenlandse afkomst zien, dan de zwakte: zoals de achterstandspositie die veel allochtonen hebben.

Bicultureel
Daarin gaat Yeşim ver, want ook de term ‘allochtoon’ moest er aan geloven. Dankzij Yeşim is het begrip ‘bicultureel’ al bijna ingeburgerd. “Ik was op zoek naar rolmodellen die eigenlijk twee of meerdere culturen rijk waren”, zo verklaart ze het ontstaan van ‘bicultureel’ als term. “Mensen die twee culturen als een voordeel zagen en het ook gebruikten. We waren bezig met een advertentie en ik dacht: ‘No way dat ik nu kan zeggen we zijn op zoek naar allochtone rolmodellen’. Dit vond ik zo negatief. Ik vond dat we met een nieuw woord moesten komen.”

Biculturaliteit is haar handelsmerk geworden. Eén die ze zelfs heeft mogen uitdragen in het Haagse Torentje, op uitnodiging van premier Balkenende. “Ik heb in een brief aan hem geschreven dat ik mij zorgen maakte over Nederland”, zo licht ze de ontmoeting toe. “Ik heb hem ook in de brief gevraagd of hij mij kon helpen met mijn missie om de beeldvorming een nieuwe impuls te geven.”

Opvallen
Yeşim is politicus, idealist, netwerker, trainer, adviseur en spreker. Maar dat zijn slechts uitingsvormen. Wie Yeşim wil begrijpen, moet vragen naar haar achtergrond. “Er zijn een aantal ervaringen geweest die mijn leven hebben gevormd”, zo vertelt ze. Eén daarvan is haar basisschooltijd. “Hier heb ik leren overleven.” Dat was een zwarte school in Rotterdam-Delfshaven, waarin per klas maar één of twee autochtone Nederlanders zaten. “Ik vind het vervelend om dit zo te zeggen, maar ik doe het omdat ik een beeld duidelijk wil overbrengen.

Er was veel ellende en armoede in de gezinnen van mijn klasgenoten en vaak was er sprake van verwaarlozing van kinderen. Dit heeft me zo geraakt dat ik me zou willen inzetten om de kansen te vergroten van deze kinderen, zodat ze hun talenten kunnen blijven ontwikkelen.” Toen Yeşim ouder was ging ze een periode naar Ankara, de hoofdstad van Turkije. “Daar heb ik mezelf weer teruggevonden. Ik kwam er allemaal Yeşimpjes tegen; nooit thuis willen zitten, allen naar buiten en met heel veel mensen om je heen, echt Turks dus.” Maar ook de Nyenrode Business Universiteit heeft haar gevormd, omdat ze daar in een witte eliteomgeving terecht kwam. Ze kreeg veel vragen over haar afkomst. “Als allochtoon – excuseer: bicultureel – val je meteen op”, zegt Yeşim. “Alles wat je zegt en doet. Je krijgt veel meer vragen. Op een gegeven moment werd ik gek van alle vragen en organiseerde ik een
reis naar Istanbul voor een commissie van de universiteit. Met acht man hebben we fantastische dingen gedaan en daarna werden er geen vragen meer gesteld.”

Yes I’M
In de politieke partij ‘1’ vertaalt Yeşim haar ervaringen en idealisme naar een allesomvattende, positieve visie. Als zelfstandige haalt ze nu haar inkomsten uit haar bedrijf Yes I’M. “Ik geef lezingen en workshops over inspiratie en diversiteit.” Yes I’M is een bewerking van haar eigen voornaam, zo legt ze uit op yesimcandan. com. “Mijn boodschap: wees trots op wie je bent en wat je kunt. Mijn missie is om mensen met elkaar te verbinden en te inspireren.” Op de vraag hoe je mensen uit de slachtofferrol haalt, antwoordt Yeşim: “Alles wat je aandacht geeft groeit.” Want, zo verduidelijkt ze: “We zijn toch moe om over problemen te praten? Laten we kijken naar wat er wel lukt.”

Uit het boek Turkse afkomst, Nederlandse toekomst – Interviews met carrièremakers (2010)

Gepubliceerd: Overige media