Beschaving komt met ronkende motoren. Niet met geouwehoer over moraliteit

21 juli 1969 stonden we op de maan. De ultieme technologische prestatie. Drie weken later, tijdens Woodstock, kwam de klad er al in. We staken meer energie in burgerrechten, de milieubeweging en de verzorgingsstaat dan in de sokkels van onze westerse beschaving: wetenschap en technologie. Dat breekt ons nu op.


De noodklok wordt dit keer geluid door Peter Thiel, durfkapitalist en oprichter van internetbetaaldienst PayPal. In het conservatieve tijdschrift National Review schrijft hij dat de Trein van de Vooruitgang niet meer accelereert, maar afremt. Bovendien raakt de brandstof op. Vanuit een betoverd bos komen we tot stilstand in het mulle zand van een gortdroge woestijn.

En dat is allemaal de schuld van de hippies. De babyboomers van nu. Figuren die de huidskleur van een president belangrijker vinden dan zijn economische agenda.

Het wordt tijd dat we uit die morele roes ontwaken, vindt Thiel. Want het eten raakt op. “De Grote Recessie, die begon in 2008 en waarvan het einde nog niet in zicht is, wijst ons op de wanhopige noodzaak tot technologische innovatie.”

Dromen uit een vervlogen tijdperk

Thiel is van mening dat het Westen er sinds de jaren zeventig een beetje met de pet naar heeft gegooid. In zijn ogen gaan we achteruit als we niet langer versnellen. Een afremming die hij ziet in alle technologische en wetenschappelijke domeinen, behalve die van de informatica – een mobieltje is nu immers geavanceerder dan de boordcomputer van de Apollo 11. Vooruitgang gaat niet vanzelf, doceert hij. Het is zeldzaam omdat het afgedwongen moet worden. “Er is geen wet die de vooruitgang van het Westen garandeert.”

http://www.youtube.com/watch?v=LUX3WDc9aIk

We moeten ophouden te geloven dat het allemaal wel goed komt, meent de durfkapitalist. “Als je vandaag een dollar leent voor een hamburger die je dinsdag moet terugbetalen, dan werkt dat alleen als je die dollar vóór dinsdag verdiend hebt. Er ontstaat een kredietcrisis als de verwachtingen uit het verleden niet waargemaakt worden.”

In die situatie verkeren we nu, vervolgt Thiel. Dat maakt hij concreet met de ontwikkeling van rijsnelheden. Van de zestiende tot en met de achttiende eeuw werden zeilschepen steeds sneller. Daarna kwamen de spoorwegen, en in de negentiende eeuw begon de auto te accelereren.

Het vliegtuig zette die spurt in de twintigste eeuw voort. In 1996 haalde een passagiersvliegtuig, de Concorde, zelfs 1.920 kilometer per uur – twee keer sneller dan het geluid. En toen remden we af, bang geworden van het ongeluk in 2000. Ook de veiligheidsmaatregelen op vliegvelden na 9/11 droegen bij aan die vertraging. “De hedendaagse voorstanders van ruimtevluchten, maanvakanties en bemande verkenningen van het zonnestelsel lijken nu van een andere planeet te komen”, schrijft Thiel. “Dromen uit een vervlogen tijdperk.”

Brief van Einstein zou nu zoekraken

Een ander teken van verslapping is het brandstofprobleem. “De olieprijzen van vandaag liggen hoger dan tijdens de oliecrisis in de jaren tachtig. De belofte van Nixon in 1974 om in 1980 volledig energieonafhankelijk te zijn heeft plaatsgemaakt voor Obama’s roep om in 2020 slechts voor een derde onafhankelijk te zijn.”

Thiel memoreert een belofte van de nucleaire industrie uit 1954: energie zou zo goedkoop worden dat het geen zin meer heeft om het verbruik te meten. Nog voor ‘Fukushima’ heeft de nucleaire industrie zich laten verslaan door de milieubeweging, moppert Thiel.

De tijd dat science fiction nog voorspellende waarde had is volgens hem voorbij. Iets dat we de schrijvers niet moeten aanrekenen, maar onszelf. “Een brief van Einstein zou nu zoekraken in de postkamer van het Witte Huis.”

Gepubliceerd: NRC