Mabel maakt zich namelijk zorgen om iets vrij fundamenteels in onze samenleving

Prinses Mabel is weer in de picture. Dit keer niet vanwege ‘oppervlakkige zeilcontacten’, maar vanwege een heus, zelfgeschreven pamflet.

Mabel maakt zich namelijk zorgen om “iets vrij fundamenteels in onze samenleving”, namelijk onze vrijheid. Daar gaan we volgens haar te onzorgvuldig mee om.

In NOVA lichtte ze toe dat het verkrijgen van vrijheid zo ongelooflijk veel moeilijker is als het onderhouden ervan. Mooie, grootse woorden. Dat wel. Maar zodra ze uit de mond van een prins of prinsesje komen, heb ik de oneerbiedige neiging er niet meer waarde aan te hechten dan koninklijke plichtmatigheden als koekhappen en lintjesknippen. Toch doen we er beter aan prinses Mabel in dezen serieus te nemen. Haar opgetekende inzichten mogen dan wel oud en stoffig zijn, maar de manier waarop ze deze voor het voetlicht brengt drukt ons met de neus op de beurse plekken van moderne, westerse democratieën.

Beeldvorming verdringt inhoud
Want Mabel heeft gelijk met haar bewering dat politici en journalisten onzorgvuldig omgaan met democratie. Haar betoog komt hier op neer: massamedia worden gedreven door oplages en kijkcijfers en niet door onbevangen kritische analyses, waarheidsvinding of eenvoudigweg het leveren van kwaliteit. Beeldvorming verdringt volgens Mabel de inhoud. Politici komen in reactie op deze beeldcultuur met de leugen dat er simpele oplossingen voor grote, complexe problemen bestaan. De kloof tussen politieke elite en burgers zou volgens haar overbrugd kunnen worden door te luisteren naar de reële noden in de samenleving.

Wat zijn de reële noden des volks?
Nu de vraag, wat zijn die ‘reële noden des volks’? Hoe daar achter te komen, maakt Mabel weinig concreet. Ze bedoelt hoogstwaarschijnlijk dat politici minder politiek en meer sociologie moeten bedrijven. Dus: breken met het populisme van Fortuyn, Le Pen, Wilders en De Winter. Die ontlenen of ontleenden hun macht immers aan de primaire onlusten van rancuneuze kleinburgers. Echter, politici die de bühne opgaan met uitgebalanceerde complexe oplossingen voor complexe problemen zijn niet in staat gebleken de strijd met populisten aan te kunnen. De grootste schreeuwers winnen de Kamerdebatten, terwijl de genuanceerden het onderspit delven.

Angstgevoelens zijn onverzadigbaar
Mabel heeft zich dapper gewaagd op het gladde, politieke ijs. Dat is immers haar goed recht, nu ze haar man van troonsopvolging heeft afgehouden. Maar in haar pamflet blijft één grote leemte ons aangapen. En dat is het punt waarop de huidige Nederlandse werkelijkheid afwijkt van die in het verleden. De tijd dat krantenredacties en politici nog in ivoren torens zaten, geen haan kraaide naar achterkamertjes en bewindslieden nog met excellentie werden aangesproken is voorbij. Vroeger drukte vooral de intellectuele elite haar stempel op het beleid. Nu is het met name de stem des volks. In 2003 illustreerde de criminoloog Van de Bunt dit treffend in zijn universiteitsrede op de VU: “Het Wetboek van Strafrecht is niet langer het kompas waarop de overheid vaart bij de bestrijding van maatschappelijk ongewenst gedrag, maar de risicogevoelens onder de bevolking.” Dat is een gevaarlijke ontwikkeling, want angst- en onveiligheidsgevoelens zijn onverzadigbaar.

Politiek gedegradeerd van schaken naar ganzenborden
Het gevolg van deze ontwikkeling is ook dat toekomstige historici niet blindelings meer af kunnen gaan op wat filosofen, schrijvers, sociologen en andere denkers vandaag de dag verkondigen. Simpelweg omdat onze samenleving ontzield is van ideologieën. Waar we nu nog grote klassieke werken als voetafdruk van een historische periode kunnen hanteren, daar moeten toekomstige historici het doen met afleveringen van ‘De Gouden Kooi’, ‘RTL Boulevard’ en ‘Sterren Dansen op het IJs’.

Dansen op het ijs
Dat laatste programma is een treffende metafoor voor de politieke werkelijkheid van nu. ‘Sterren Dansen op het IJs’ is geen hoogstaand kunstschaatsen, maar een show waarin Bekende Nederlanders doen alsóf ze kunnen kunstschaatsen. De politiek van nu lijkt eerder op dom ganzenborden, dan op een profwedstrijd tussen schaakmeesters. Wie de hoogste ogen gooit, arriveert het eerste bij de finish.

Eerst resultaat, dan onderscheiding
Om het tij te keren moeten politici misschien hun doel bijstellen, of zelfs veranderen. Niet het dichten van de kloof moet centraal staan, maar het lenigen van de hoogste nood in de samenleving. Dat klinkt lastig, maar is in wezen slechts een kwestie van de aandacht verleggen. Niet de beeldvorming moet centraal staan, maar de kwaliteit van het gevoerde beleid. Verkiezingen zullen dan waarschijnlijk minder gaan om populistische beloftes en meer om wat er de afgelopen kabinetsperiode is klaargespeeld. Eerst resultaat leveren, en dan pas de onderscheiding. Zo’n onlogische gedachte is dat niet.

Dit veronderstelt dat vertrouwen in de politiek misschien wel meer met aanzien, dan met helder taalgebruik en begrijpelijke, versimpelde plannen komt. Kiezers kijken toch ook liever naar voetbal in de Eredivisie dan naar amateurswedstrijden? Het is daarom de hoogste tijd dat we onze sterpolitici van het ijs halen.

Gepubliceerd: Regelzucht.nl