Recht door de vlammenzee

Voor vreemdelingen die niet voldoen aan de voorwaarden voor verblijf in Nederland is de overheid bikkelhard: die worden zonder pardon vastgezet of uitgezet.

Je zou verwachten dat de overheid deze ‘regel is regel’-moraal ook op haarzelf toepast, maar niets is minder waar.

Wanneer een detentiecentrum in de brand vliegt is het zaak zo hard mogelijk rond te toeteren dat de overheid “adequaat heeft gehandeld”, of je dat kunt onderbouwen of niet doet er niet toe. Ook is het van belang de 11 omgekomen slachtoffers weg te zetten als “illegale vreemdelingen met een crimineel verleden”. Want stel je voor dat de kiezer medelijden met hen krijgt. Beginnen over Programma’s van Eisen, Bouwbesluiten, vergunningen en brandveiligheidsvoorschriften is onverstandig. Dat geeft namelijk alleen maar oponthoud in het schoonvegen van bestuurlijke straatjes.

Regels zijn er namelijk om burgers en bedrijven in het gareel te houden, niet om er als overheid zelf over te struikelen. Daarin weet ze zich gesteund door het Pikmeer-arrest: de jurisprudentie die ervoor zorgt dat ambtenaren niet vervolgd kunnen worden voor eigen falen, hoe ernstig de gevolgen ook mogen zijn.

Lastig wordt het als een onafhankelijke raad voor veiligheid de toedracht van een ramp gaat onderzoeken. Maar ook dan is er een uitweg. Nog voor de presentatie van het rapport over de Schipholbrand, trok oud-minister Donner een blik ambtenaren open om de wetenschappelijke integriteit van de raad in twijfel te trekken. De voornaamste kritiek luidde dat de onderzoeksraad “vermoedens van schuld richting overheid” had geuit.

Minister De Geus nam het op voor zijn collega’s. “Een celbewoner heeft de brand moedwillig gesticht, maar wij in Nederland spelen het klaar de halve wereld daaromheen van schuld te betichten.” Toch bleef, ondanks alle verdedigingstactieken, de hoofdconclusie van het rapport overeind: er hadden minder of geen doden kunnen vallen als de overheid zich aan haar eigen regels had gehouden. Dan heb je wat uit te leggen. Aan het parlement welteverstaan. Maar wat deed de minister die eerder zo zelfverzekerd op de onderzoeksconclusies schoot? Die stapte op. Niet ná het debat (zoals het hoort), maar vóór het debat. Dekker, de bewindsvrouw die zich helemaal niet heeft verantwoord, ging geruisloos mee.

De ministers verkozen de nooduitgang van ‘voortijdig opstappen’ boven ‘verantwoording afleggen aan het parlement’, en liepen letterlijk voor hun verantwoordelijkheden weg. Die uitweg hadden de slachtoffers van de Schipholbrand niet. Zij konden niet links, niet rechts, maar gingen recht door de vlammenzee…

Gepubliceerd: Regelzucht.nl