‘Jouw goddeloze moraal deugt niet’

Van politiek tot buurthuis, heel veel Nederlanders mengen zich in de discussie over waarden en normen. Maar kan jongeren deze discussie iets interesseren?

Coolpolitics startte een internetforum en organiseerde een debat met artiesten, politici en publiek op het Lowlandsfestival. Debatleiders Theo van Gogh en Sander Lantinga (MTV) wisten 1500 jongeren anderhalf uur lang te boeien en te prikkelen met stellingen, vragen en regelrechte beledigingen.

In de Higher Ground-tent werd op 21 augustus 2004 het normen- en waardendebat feller dan ooit gevoerd. Presentater Theo van Gogh legde politici en artiesten het vuur aan de schenen met morele dilemma’s. Het publiek stelde kritische vragen en liet van zich horen door geklap, boegeroep en gefluit. In de aanloop van het evenement konden Lowlanders op het Coolpolitics-forum reageren op stellingen.

Normen en waarden gaan niet alleen over ‘de kleine dingetjes die het leven aangenaam maken’, maar ook over het aanpakken van grotere zaken, zoals ontwikkelingssamenwerking en de omgang met de Arabische wereld. Politiek draait om keuzes, het maken van morele afwegingen. Daarvoor moet een prijs betaald worden. Niet alleen in klinkende munt, maar volgens debatleider Van Gogh ook in “oorlogsslachtoffers, kamerzetels en arbeidsplaatsen”. Dat was de saus waar Van Gogh het debat mee overgoot en van scherpe kantjes voorzag.

Van Gogh zette de politici meteen voor het blok. “Hoeveel doden mogen er nog onder de troepen in Irak vallen, totdat de boel daar op orde is?”. VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali, door de presentator aangekondigd als ‘de officiële ketter van de moslimgemeenschap’, wist er wel antwoord op: “Het leger brengt risico’s met zich mee, dat moeten we accepteren.” Het menselijke individu is volgens de politica een “doel op zich”. Dat de rechten van de mens, en in het bijzonder die van de vrouw, nog niet “universeel” zijn, is haar een doorn in het oog. “Een ideologische oorlog voeren is soms onvermijdelijk.” Dat laatste tot luid boegeroep van het publiek.

The west is the best?!

Zijn westerse waarden superieur? De stelling ‘The west is the best’ deed eveneens de gemoederen hoog oplopen. D66-Kamerlid Bert Bakker, aangekondigd als ‘de politicus van de partij die Anne Frank nodig had om Pim Fortuyn te bestrijden’: “Het westen viert op humanitair gebied hoogtij, in dat opzicht zijn wij superieur.” SP-Kamerlid Agnes Kant plaatst kanttekeningen: “Ik vind dat Nederland juist steeds minder als voorbeeld dient. Nederland wordt steeds onrechtvaardiger. Het moet niet gaan om meer of minder geld, maar om hoe je samen problemen oplost. Het kabinet Balkenende zegt ‘kom voor jezelf op en zorg niet voor elkaar’. Dat is niet goed.”

Bakker ziet kans om net als Kant de koers van Balkenende te bekritiseren: “Het ergste vind ik de manier waarop het CDA haar normen en waarden propageert. Ze laat mensen niet zelf kiezen. Het moet toch zo zijn dat jij ervoor kiest of je wilt lachen om de koningin? En of je abortus of euthanasie wilt?.” De Lowlands-gangers heeft hij even op zijn hand, bijgezet door applaus en instemmend gejoel. Even, want op Van Gogh’s vraag “Wat doet u dan in die regering?”, geeft hij een blijkbaar onbevredigend antwoord: “Ik stoor me aan de partijen die hun verantwoordelijkheid niet nemen. D66 heeft dat wel gedaan.” Bakkers succesje wordt verder teniet gedaan door zijn ongelukkige antwoord op de stelling ‘De Arabische wereld heeft een corrigerende tik nodig’. Zijn uitspraak “Zo’n tik deel je alleen aan kinderen uit”, valt niet in de smaak. Afkeurend gebrul valt hem ten deel.

De vraag ‘Is het exporteren van onze normen en waarden een morele plicht of is het pure arrogantie?’ werd ook voorgelegd op het Coolpolitics-forum op Lowlands.nl. Forum-er Erik van Gramsbergen: “Die Arabieren zitten helemaal niet te wachten op onze moraal, erger nog ze verwerpen die. Een democratie bestaat bij de gratie van een breed ondersteunende middenklasse. Of het nou gaat om democratie of moraal brengen, het blijft een collectieve opvoeding van een volk dat er hele andere ideeën op na houdt.”

Zijn opponent vindt hij in Peter: “Wat zit je nou te blaten Erik? De Arabische cultuur is gewoon achterlijk. Of ze nou op onze moraal zitten te wachten of niet, zal me een rotzorg zijn. Ik steun Bush en bondgenoten van harte: ‘wie niet horen wil, moet maar voelen’. Ga maar eens uitleggen wat die Arabische normen en waarden zijn, en waarom we daar respect voor moeten hebben!” Vervolgens slaan ze elkaar om de oren met westerse en Arabische waarden, dat uiteindelijk ontaard in een waar conflict. Peter: “Zullen we op Lowlands de Alpha-tent ombouwen tot de Abu Ghraib-tent? Gaan we al die Erikjes opstapelen en dan pleuren we de foto’s op dit Lowlands-forum.”

Van Gramsbergen: “Dus dit is de moraal van Lowlanders? Ziek, erg ziek. Ik ga dus echt niet, als jullie zo met elkaar omgaan. Trouwens, godsdienst levert helemaal geen teringzooi op, het biedt mooie leefregels. Ga eens de bijbel lezen of de koran of wat dan ook, maar jouw goddeloze moraal deugt niet!”

Hebben politici en artiesten een voorbeeldfunctie?

Afgezaagd of niet, de affaire-Oudkerk bleek ook hier weer de perfecte casus voor een verhitte discussie. Het publiek werd geraadpleegd: “Mag een wethouder naar de hoeren?” Een instemmend geluid was het antwoord, maar slechts enkele vingers rezen omhoog toen Van Gogh hen vroeg wie van hen prostituees bezocht. D66-er Bakker moest zich ook verantwoorden. “Dat is privé, en gaat niemand wat aan.”, antwoordde hij om vervolgens snel het onderwerp naar een algemener niveau te tillen: “Politici hebben zich netjes te gedragen, maar privé moet van werk gescheiden blijven.” De D66-er ergert zich aan politici die hun sigaret doven als er camera’s in de buurt zijn.

Ook op het forum werd de Oudkerk-affaire besproken. Aldaar naar aanleiding van een discussie over de gedragscodes die media dienen te hanteren. Forum-er Melissaah: “Al dat gedoe over ‘voorbeeldfunctie’ en ‘je misbruikt het uitschot waar je je politiek voor inzet’-gedoe, daar moeten we eens vanaf. Wat hij deed was legaal. Wat hem de das omdeed was het taboe erop. Heleen van Royen had dat moeten weten. De affaire had hem zijn baan niet mogen kosten. Het was misschien wel nieuws, maar niet al het nieuws hoeft op straat. Die selectie kan een goede journalist toch maken?”

Internetter Siepi: “Die ‘bitch’ van een Heleen van Royen kende haar verantwoordelijkheid als journalist wél: het opschrijven van de waarheid, het brengen van nieuws.” Cruscessss2 valt Melissaah bij: “Buiten kantoortijden mag ik mijzelf graag tegoed doen aan een drank, drugs, feesten, noem maar op. Dit is niet van invloed op de manier waarop ik mijn beroep uitoefen. Zolang ik nuchter en voldoende uitgerust op mijn werk verschijn is het niemand zijn zaak wat ik in mijn eigen tijd doe.”

De vraag of artiesten een voorbeeldfunctie hebben was voorbestemd aan Radio3FM-DJ Giel Beelen. Beelen is een DJ met een heftige reputatie die taboes niet uit de weg gaat. Zo liet hij zich tijdens een uitzending door een prostituee oraal bevredigen, noemde Mein Kampf op de radio een ‘indrukwekkend boek’ en riep hij in een VARA-uitzending op om poederbrieven naar de KRO te sturen. Bij 3FM wordt zijn vrijgevochten imago wél gewaardeerd en nu ingezet als marketingtool. Beelen vindt dat artiesten, hijzelf in het bijzonder, “absoluut geen voorbeeldfunctie” hoeven te hebben. Raps waarin artiesten “uitdrukken hoe ze zelf denken, wat ze voelen en vinden”, verwelkomt hij. Maar hij vindt het “jammer” dat de Haagse rapgroep DHC terugkrabbelde wat betreft de “stoere praat” die ze in haar gewraakte ‘Hirsi-Ali-diss’ bezigt.

Vrijheid van meningsuiting

Beelen brengt de discussie hiermee op een interessant zijspoor: ‘de grenzen van vrijheid van meningsuiting’. Hirsi Ali: “Ik ben voorstander van vrijheid van meningsuiting, maar als je met de dood wordt bedreigd moet je daar aangifte van doen. Het punt is dat je niet weet of ze het echt serieus menen. Wel hebben ze in een brief hun excuses aangeboden. Die heb ik aanvaard.” Ali Bouali, beter bekent onder artiestennaam Ali B., wordt in de discussie betrokken. De Marokkaanse rapper, populair door zijn unieke combinatie van Stand-up Comedy en hiphop, legt uit dat bedreigingen in rapnummers niet al te letterlijk moeten worden genomen. Het is een manier van spreken. Ali B. beklaagt zich wel over de vele ‘hate-mails’ die hij ontvangt: “Ook daarop moet actie worden ondernomen!” Theo Van Gogh laat weten juist “trots” te zijn op de haatdragende e-mails die dagelijks zijn mailbox overladen.

Ali B. baalt er van dat hij zich voor de Nederlandse maatschappij moet verantwoorden voor de ‘kutmarokkanen’. Toch is hij blij dat hij in Nederland woont. Van Gogh herinnert hem er fijntjes aan: “Ali, als je jouw songs in Marokko had geschreven, zat je nu achter de tralies in plaats van op een podium.” Aan Groenlinks-Kamerlid Marijke Vos vraagt Van Gogh hoe zij aankijkt tegen fundamentalistische uitingen en of asielzoekers daarvoor het land uitgezet mogen worden als het te gortig wordt. Vos draait er een beetje omheen, maar stelt dat “als asielzoekers zich zodanig misdragen dat zij in de samenleving haatzaaien en geweld brengen, hun verblijfsvergunning wel op het spel staat”. Van Gogh zinspeelt op het aantal stemmen dat het haar partij kost wanneer ze hierover een meer uitgesproken standpunt zou innemen.

Internetters op het Coolpolitics-forum haalden net als DJ Giel Beelen de omstreden raps van de afgelopen tijd aan. Remcool: “Die gasten sturen toch geen kogelbrief, maar rappen gewoon hun zieke geest de ether in. Moet kunnen dacht ik zo. Al die ophef daarover is zinloos. Als je die lui van DHC aanpakt, moet je ook Eminem uit de schappen halen. We zijn hier in dit kikkerlandje van moraalridders een beetje doorgeschoten.”

Geschreven in opdracht van Coolpolitics

Gepubliceerd: Overige media