Hoe dwingt een gezagdrager respect af?

Tramconducteurs, leraren, toezichthouders. Beroepen die een bepaalde vorm van gezag vereisen, maar hoe kun je deze autoriteit bij jongeren het beste afdwingen?

In het boek Respect! (2007) geeft trainer en docent Hans Kaldenbach tips hoe gezagdragers, zoals docenten en toezichthouders, weer baas op eigen terrein kunnen worden. Hij richt zich hierbij op grenzen stellen en iemand „in zijn waarde laten”.

De eerste methode noemt hij de ‘schijnbaar amicale judoaanpak’. Daarin wordt het gedrag van de jongere afgewezen, maar de persoonlijke relatie in stand gehouden. Een tramconducteur die merkt dat er met het afstempelen geknoeid is, doet er verstandig aan dit als volgt te brengen: „Die strippenkaart moet je beter vervalsen.” Of de toezichthouder: „Soms snap ik ook niet waar die regels voor nodig zijn, maar ja, ik krijg last met mijn baas als ik me er niet aan houd.”

Inspelen op het groepsgevoel werkt ook. Kaldenbach beschrijft hoe een docente op die manier de gestolen agenda van een collega weer boven tafel krijgt. „Zij vertelt tegen haar leerlingen dat er in de klas van haar collega iets belangrijks is gestolen, dat zoiets op ónze school toch niet zou mogen gebeuren, dat wij (klas 1A) dat toch nooit zouden doen.” Haar leerlingen knikken instemmend, spreken er schande van en de volgende dag wordt de agenda in de kantine gevonden.

De metafoor van de judoaanpak is niet voor niets gekozen: bij judo gaat het erom de energie en het gewicht van de tegenstander te gebruiken om hem te vloeren.

Soms is streng optreden onvermijdelijk, erkent Kaldenbach. Als de grens is bereikt, adviseert hij de ‘karateaanpak’: vastbeslotenheid, geen ruimte en geen glimlach meer. „Jongeren buigen als de grens duidelijk wordt gesteld.”

Gepubliceerd: NRC