SIRE infantiliseert de burger met doe-aardig-campagne

Aardige mensen moeten we aanmoedigen in plaats van ontmoedigen. Dat is de gedachte achter de nieuwe SIRE-campagne ‘Pas op, Aardig‘. Goed bedoeld, natuurlijk. Maar de uitwerking zegt meer over de stichting dan over de samenleving.

Het zelfbenoemd burgerlijk opvoedingsinstituut gaat op technisch vlak nog wel met de tijd mee, getuige haar interactieve websitepresentatie waarin we kennismaken met vijf vertegenwoordigers van de ‘aardige samenleving’.

Het voorbeeldige virtuele gezelschap bestaat uit De Groeter (“Spreekt je zomaar aan op straat. Niet schrikken.”), De Complimentenmaker (“Gewoon lekker incasseren en ervan genieten is veel leuker.”), De Uitdeler (“Kleine cadeautjes kun je gewoon aannemen, zonder je verplicht of schuldig te voelen.”), De Attenterik (“Je kunt behoorlijk schrikken als iemand zich uit het niets met je privé-zaken bemoeit.”) en De Wegwijzer (“Uit laten praten, ook als er aan de routebeschrijving geen touw valt vast te knopen.”).

Incasseren

Pasopaardig.nl heet de website waarop deze presentatie staat. Een waarschuwing die je niet in de wind moet slaan, want De Complimentenmaker dwingt je zelfs te reageren op allerlei opmerkingen, zoals: ‘Goed geknipt!’ Keuze uit twee antwoorden: “Wat lief, dankjewel” of “Zit het niet goed?” De laatste wordt hartstikke fout gerekend. Het poppetje fronst. Incasseren, zo luidt het devies.

Een prachtcampagne! Echt een aanrader voor de licht autistische medemens. Het Handvest Burgerschap van minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA) is er niets bij. Infantiliseren van de burger doe je zo!

Met opzet

Wat opvalt, is de nieuwe invalshoek van SIRE. In de vorige campagne werden we als hondsbrutale burgers de hoek in gewezen. De spotjes lieten ons kennis maken met doorsnee middenklassers die hun afval op straat gooien, sms-en tijdens een vergadering, hun neus snuiten in de nabijheid van een vreemde of een bekende laten voordringen in de rij. “Zonder dat we het doorhebben worden we steeds asocialer”, luidde het stichtelijke slotwoord van de campagne ‘Onbewust Asociaal Gedrag’.

Arts en essayist Theodore Dalrymple schreef daar nog een vermeldenswaardige reactie op in NRC Handelsblad. Hij stelde dat aso’s zich juist bewust asociaal gedragen. Wie niet bumperkleeft is een sukkel en wie zich op de stoep breed maakt stijgt in ieders achting. Met een flinke rochel baken je je territorium af, zo luidde de analyse in zijn artikel ‘Met opzet spugen naar je medemensen‘. “De asociale mensen zijn er op uit om de verhitte wereld hun ego op te leggen”, aldus de auteur van Beschaving of wat er van over is.

Keurslijf

De meest interessante kritiek op de SIRE-aanpak wordt echter onbewust geuit in de film De laatste dagen van Emma Blank (2009). Daarin dwingt een onuitstaanbare vrouw haar familieleden in een keurslijf. Wees aardig voor mij, zo commandeert ze. Haar man moet de butler zijn, haar dochter het dienstmeisje, haar stiefzoon de tuinman en haar zwager een gehoorzame hond. De familieleden laten zich die rollen met tegenzin aanmeten omdat ze anders niet in de erfenis mogen delen. Maar echt gezellig wordt het samenzijn niet, integendeel: de afwezigheid van spontaniteit en authenticiteit leidt tot een allesbehalve ontspannen sfeer. Pas als de vrouw wordt vastgeniet aan de houten vloer, keert de rust terug in het landhuis.

Niets persoonlijks

Of bekijk de film Nothing Personal (2009). Daarin doet een jonge vrouw afstand van mens en samenleving. Ze weigert dankjewel te zeggen als ze eten krijgt aangeboden op een Ierse boerderij. “Waarom? Ik heb er toch voor gewerkt. Je zei: eten voor werk”, sneert ze tegen haar gastheer. Door haar onbehouwen gedrag laat ze zien welke instinctieve krachten de mens tot een gemeenschapsdier maakt. Want uiteindelijk laat ze haar schild zakken. Daar zit een heel andere gedachte achter dan de maakbaarheidsillusie van de Stichting Ideële Reclame.

Gepubliceerd: NRC