Formatie: regeren kan ook zonder akkoord

Wetenschappers voorzagen het al en nu is het een feit: Paars Plus is onhaalbaar. Dat zet het aantal gestrande pogingen op twee in 42 dagen. Heeft dat onderhandelen nog wel zin?

De meest waarschijnlijke optie (PVV, VVD, CDA) vond eerder onvoldoende steun. “Met zoveel onvermogen van de politiek om knopen door te hakken wordt de rol van de vorstin almaar belangrijker”, schrijft dagblad De Pers vandaag. Ondertussen stijgt Wilders (PVV) in de peilingen tot historische hoogten en voelen PVV-stemmers zich bedonderd.

De onderzoeksvoorkeur van VVD-leider Rutte gaat nu uit naar een middenkabinet met PvdA en CDA, maar het zijn juist de strubbelingen tussen deze twee partijen die aanleiding gaven tot nieuwe verkiezingen.

PvdA-leider Cohen pleit daarom voor iets geheel nieuws: een extra-parlementair kabinet, zonder dwingend regeerakkoord met ministers uit de vijf grootste partijen die continu op zoek moeten naar steun in de Tweede Kamer.

Publicist Michiel Zonneveld meent dat dit de enige manier om uit de impasse te komen. “Het begin van de onderhandelingen wekt immers weinig vertrouwen in de goede afloop. Op zijn best leiden die tot een regering waarin de leden zich tot elkaar veroordeeld voelen.” Ook de conservatieve denker Bart Jan Spruyt ziet heil in een extra-parlementair kabinet. “Niet het in de beslotenheid van de achterkamertjes van de coalitie gesmede compromis is voorwerp van debat, maar een voorstel van een regering die bij elk voorstel opnieuw zijn best moet doen om de Kamer van de juistheid daarvan te overtuigen”, betoogt hij in Binnenlands Bestuur. “De regering regeert, de Kamer controleert, en het gevecht tussen die twee speelt zich af in de openbaarheid van de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Politiek wordt weer interessant.”

Een andere optie is dat Mark Rutte de handdoek in de ring gooit. “Het formatierecht van de grootste en de grootste winnaar staat nergens omschreven en is dus een  soort gewoonterecht dat niet oneindig is”, schrijft politiek commentator Marc Chavannes vandaag in NRC Handelsblad. “Aan Mark Rutte is het nu met moed, beleid en tact orde te scheppen. In eigen kring, met de PVV én daar buiten. Levert dat geen kabinet op, dan kan het initiatief gaan naar nummer twee, Job Cohen, of naar een minder partijgebonden crisismanager.”

Moeten we de hoop op een logische coalitie opgeven? En Cohen het initiatief gunnen een kabinet te formeren? Of hebben Zonneveld en Spruyt gelijk: is het nu, gezien het versplinterde politieke landschap, tijd voor een extra-parlementair kabinet?

Gepubliceerd: NRC