Wijffels op LowLands: deze crisis is fundamenteler, een stap in de evolutie

Voor de zesde keer in tien jaar moeten we naar de stembus. Volgens Herman Wijffels getuigt dat van een politiek bestel dat niet meer in staat is om degelijk bestuur te leveren. Graag zou hij daarom af willen van de strikte scheiding tussen regering en oppositie. Wisselende meerderheden, luidt zijn devies.


Systemen openbreken, daar ging Wijffels’ lezing over vandaag op Lowlands University, een initiatief van Coolpolitics. “Evolueren”, zoals hij het zelf noemt. De voormalig bankier, CDA-prominent en oud-voorzitter van de SER wist een zwetende massa festivalgangers liefst vijftig minuten te boeien met een betoog over duurzaamheid. Zijn specialisme als hoogleraar, maar dat mag volgens hem geen vakgebied heten.

Dat bleek helaas ook uit zijn lezing. De helft van de tijd ruimde hij in voor een vage schets van de industriële revolutie, alarmbellen over de bevolkingsgroei en “de onhoudbaarheid van onze huidige manier van leven en werken”. Gedragen sprak hij het ene na het andere cliché uit, met als uitsmijter dat we “meer van binnenuit moeten gaan leven”. Toch bleek er meer achter te zitten. Al verhalende maakte Wijffels het publiek duidelijk dat we op een keerpunt staan: het gaat niet meer om ‘the survival of the fittest’, maar om ‘the survival of the specie’. De overleving van de soort, onze soort, de mens.

Geestelijke evolutie

De huidige economische crisis ziet hij als een symptoom van een ecologische crisis. Eén die ontstond doordat de mens vasthield aan het take-make-dump-principe. We verbruiken voorraden in plaats van dat we oogsten uit stromen. We putten de natuur uit zonder erin te investeren. “We willen meer dan nu beschikbaar is. We trekken de toekomst als het ware naar voren.”

Die houding speelt ons volgens Wijffels op alle gebieden parten. In de gezondheidszorg, in het sociale beleid: we verzorgen de zieken, keren uit aan werklozen. Dat kan ook anders. Waarom niet meer inzetten op preventie of mensen aan het werk houden, betoogde de hoogleraar. In het bedrijfsleven ontdekte hij al een omslag. BMW ziet zich in de toekomst niet meer als leverancier, maar als dienstverlener in mobiliteit. Bezit raakt uit, hoopt Wijffels. Het gaat volgens hem niet om het eigendom, maar om de functie van goederen.

Die verandering is volgens hem zo fundamenteel dat hij spreekt over een evolutieproces. Niet lichamelijk, zoals het Darwinisme ons leert, maar geestelijk. Een bewustzijnsverandering met radicale kantjes, zo bleek. Wijffels betitelt de natiestaat als “een vastloper” en meent dat we “mondiaal moeten organiseren”.

Gepubliceerd: NRC